Rusya tarihine göre, "Kafkas Savaşı", Rusya'nın 19.yüzyılda Kafkasya'da yürüttüğü savaştır. Şaşırtıcı bir şekilde bu savaşın zaman aralığı 1817-1864 olarak hesaplanıyor. Garip bir şekilde 1763'ten 1817'e kadar olan dönem yok sayılıyor, inkâr ediliyor.
Bu süre zarfında Çerkesya’nın doğu kısmı olan Kabardey çoğunlukla işgal edilmiştir. Rus tarihçilerine, savaşın nasıl adlandırılacağı ve kronolojisinin nasıl hesaplanacağı sorusu, Rus tarihi biliminin yetkililerinin meselesidir. Rusya Kafkasya'da yürüttüğü ve süresini keyfi olarak hesapladığı savaşı "Kafkas" savaşı olarak adlandırabiliyor.
18. Yüzyıl başlarında. Karadeniz - Azak-Hazar, Don-Volga arası toprakların genel haritası. (Alman arşivleri)
Birçok tarihçi, "Kafkas" savaşı adıyla kimin kiminle savaştığının, Kafkas halklarının kendi aralarında mı yoksa başka biriyle mi savaştığının tamamen anlaşılmaz ve belirsiz olduğunu haklı olarak belirttiler.
Daha sonra, belirsiz bir "Kafkas" savaşı terimi yerine, bazı bilim adamları 1763-1864 tarihli "Rus-Kafkas" savaşını önerdiler. Bu, Kafkas savaşından biraz daha iyidir. Ancak, aynı zamanda yanlıştır.
Birincisi, Kafkasya halklarının, sadece Çerkesya, Çeçenistan ve Dağıstan Rus İmparatorluğu'na karşı savaştılar. İkincisi, "Rus" milliyeti , "Kafkas" ise, coğrafyayı yansıtır. Eğer "Rus-Kafkas" savaşı terimini kullanırsanız, bu Rusların Kafkas sıra dağları ile savaştığı anlamına gelir. Bu, elbette, kabul edilemez. Çerkes (Adige) tarihçileri, Çerkes (Adige) halkı açısından tarih yazmalıdır.
Başka bir durumda, her şey olacak ama ulusal bir tarih olmayacak. Rusya, Kabardey'ın merkezinde Mezdok kalesini inşa ederek 1763'te Çerkeslere (Adıgelere) karşı askeri operasyonlar başlattı. Savaş 21 Mayıs 1864'te sona erdi. Burada belirsizlik yok. Bu nedenle, Rusya ile Çerkesya arasındaki savaş haklı olarak Rus-Çerkes savaşı olarak adlandırılır ve zaman aralığı ise 1763 - 1864 arasındadır.
Savaşın bu adıyla Çeçenya ve Dağıstan görmezlikten geliniyor mu? Birincisi, Çerkesya ve Çeçen-Dağıstan imamatı, Rusya İmparatorluğu'nun genişlemesine karşı birleşik bir cephe olarak hareket etmediler.
İkincisi, Çeçen-Dağıstan imamatı dini sloganlar altında savaştıysa, o zaman dini fanatizmle asla ilgisi olmayan Çerkesya ulusal bağımsızlık için savaştı. "Muridizmin vaaz edilmesi ... şimdiye kadar sadece Müslümanların ismiyle kalan insanlar üzerinde çok fazla etkiye sahip değildi" (General R. Fadeev Çerkesler (Adıgeler) hakkında yazdı.)
Üçüncüsü, Çerkesya, Çeçen-Dağıstan imamatından somut bir destek alamadı.
İngiltere- Londra'da South Bankta bulunan 1864 Çerkes soykırımı ve sürgünü sonrasını gösteren harita.
Böylece, Çeçen-Dağıstan imamatı ile Çerkeslerin (Adıgelerin) savaşını sadece coğrafi yakınlık birleştirdi. Kabardey’in işgal edilmesinden birkaç yıl sonra, Şamil’in Kabardey’e gelme girişimi oldu. Kabardey nüfusunun 500 binden (bazı kaynaklara göre 350 binY.B.) 35 bine düşmesi, daha fazla direnişi neredeyse imkansız hale getirmişti. Çerkesya ve Çeçen-Dağıstan imamatının ortak bir düşman varlığı ile birleştiğini sık sık duyabilirsiniz. Fakat bu, Rus İmparatorluğu'nun Çerkesya ile savaşı sırasında savaştığı tarafların tam listesi değil: Fransa, Polonya, Kırım Hanlığı, Osmanlı imparatorluğu ile dört kez, Pers (İran) ve Çeçen-Dağıstan imamatı ile savaşmıştır.
O zaman hepsi de ayrı bir savaş adıyla dikkate alınmalıdır. "Rus-Çerkes Savaşı" isminin, Çeçen-Dağıstan imamatı veya diğer bölgelerdeki eylemleri içerdiği iddia edilemez. Rus-Çerkes Savaşı, Çerkesya'ya karşı Rus İmparatorluğu'nun Savaşı olarak adlandırılır. Çerkesler (Adıgeler) tarafından bu savaşa "Урыс-Адыгэ зауэ" deniyor. Kelimenin tam anlamıyla: " Rus-Çerkes savaşı" dır. Çerkesler kimseden destek almaksızın bağımsız olarak savaştılar.
Çerkeslerin ülkesi dünyanın herhangi bir devletinden yardım almadan savaştı. Aksine, Rusya ve Çerkes müttefiki Osmanlı defalarca kendi aralarında komplo kurdular, ülkeyi işgal etmenin tek yolunu gerçekleştirmek için Çerkesya'nın nüfusunu sınır dışı etmek amacıyla Müslüman din adamlarını kullandılar.
Çerkes ülkesinin ele geçirilmesi 1763'ten 1864'e kadar sürdü. "Kafkas" savaşı dedikleri Çerkesya'da başladı ve Çerkesya'da sona erdi.
Çeviri: Beşto Yılmaz Beştepe
Cherkessia.net, 9 Mayıs 2020
