Diasporada yazılı bir üretim yok.Bugune kadar yazılı varlıklarimiz kril alfabesi ile yazılmış ,yeni bir tartışma anlamsız.

İşin uzmanı değilim. Her dil ve dahası her lehçe, ağız kendine özgü kuralları olan bir varlıktır. TC kurulalı 90 yılı geçti, Türk ağızları kalktı mı? Kolay şey değil.

Ortak bir alfabe olabilir ama ses ya da harf sayısı artar. Şu anda iki alfabe var. Birkaç ses ve karşılığı harf dışında iki alfabe de aynı. Yazarın dediği gibi bu bir oyalama, hedef saptırma taktiği gibi geliyor bana.

2006'da işbirlikçi Kabardey kesimi ve Adıgeyli adamları Besleney (Kabardey dili) ağzı üzerinden ortak bir Adıgece diye kampanya açmışlardı. Adıge Cumhuriyeti Bilim Kurulu iki dilden ya da bir dilin iki ayrı lehçesinden üçüncü bir dil yaratılamaz. Bunun bir örneği yeryüzünde görülmemiştir.

Olabilecek olanı lehçelerden ya da dillerden biri diğerlerini yutar (asimile eder), işte o ortak dil olabilir. Biz kendi edebiyat dilimizden memnunuz, üçüncü bir dile ihtiyacımız yoktur diye öneriyi reddetmişti.

Hadi diyelim reddetmedi olabilir şey mi bu?

O sıralar bir Rus programı uygulanıyordu:

1. İlkokulda 1-4 sınıflar Adıgeceydi, daha yukarısında da Adıgece okutuluyor, Adıgeler ortaokul ve lisede de matematik ve Fan derslerinin Adıgece okutulmasını talep ediyorlardı.

2. Ortak dil kampanyası gölgesinde ilkokul Adıgece eğitimi kaldırıldı, haftada 3 saat seçmeli ders düzeyine düşürüldü.

3. Bu kadarlık, göstermelik bir ders saati ile iki edebiyat ya da resmi dil birleştirilebilir miydi?

4. Aynı sıralarda Adıge ve Karaçay-Çerkes, Hakas ve Altay gibi cumhuriyetlerin feshedilmeleri ve bir yerlere bağlanmaları gündemdeydi. Adıgey Krasnodar Kray, Karaçay-Çerkes de Stavropal Kray illerine bağlanacaktı. Anayasa değişikliği, toplu bir öfke oluştu.

Moskova-Kabardey şefleri oyunu sökmedi.

Şimdi de aynı oyun sahneleniyor gibi geliyor bana. Bakalım altından ne çıkacak? Kiril esaslı iki Adıge alfabesi birleşse ne yazar, değişen ne olur? Dil daha çabuk mu öğrenilir?..

Dikkat diyelim, bunun altından bir Çapanoğlu çıkmaz inşaallah. Sütten ağzımız yandı da yoğurdu üfleyerek yiyoruz.

Bu arada şunu da belirteyim: Krasnodar Kray'da Çerkes sayısı 4.000'den çok. Rus Şapsığ adına öyle diyor, doğru değil. Biz 14.000 sayısını bulduk. İsteyen Vikipedi Soçi (Сочи) ve Tuapse (Туапсе) maddelerinden araştırabilir.

Mr.Kokov kabardeyleri başımıza bey yapma derdindeyse ve kiril alfabesi temelli bu işi götürme derdindeyse boşuna uğraşmasın.
Kiril harfleri Rus hinterlandına ve rus hegemonyasına hizmet eder ve şunu çok net söylerim, diasporada karşılığı olmaz neden çünkü bu alfabenin sahiplerinin yani rusların dünyada bir karşılığı yoktur ve yakın bir gelecekte Rusya çok daha küçük ve zayıf olmaya mahkumdur. Çerkes halkı gelecekte var olmak adına bir kaygıya sahip ise, bu dünyaya entegre rahat öğrenilebilecek ortak bir alfabeden geçer. Dediğim gibi Kokov aldığı fonlarla kendine Zug'da bir dağ evi alabilir, ancak kiril alfabesi temelli Kabardey beyliği hayali kuruyorsa gitsin kumda oynasın.