Paul Goble, 16 Kasım 2016
Etnik Ruslar’ın tüm ülkenin yerli halkı ilan edilmesi tartışması başlayınca Saha halkı yaşadığı bölgenin yerli halkı ilan edildi. Geç Sovyet döneminin egemenlik geçidi gibi olmasa da Saha Cumhuriyetinin kararı Rus olmayan diğer halkları etkilemiş görünüyor.
Rusya Federasyonunu ulus-devlete dönüştürme çabaları karşısında Rus olmayan halkların tepkisiz kalmayacaklarının yeni bir örneğiyle karşı karşıyayız.
Bir yandan benzersiz konumlarını gündeme getirecekler ve Rusya’nın mevcut sınırları içinde kalabilmesi için federalizmin önemini hatırlatacaklar.
Diğer yandan Rus olmayan cumhuriyetlerden birinin yaptıkları (birçok durumda Tataristan veya bu durumda Saha) diğerlerine de örnek olacak ve geç Sovyet döneminde Baltık halk cephelerinin yarattığı domino etkisini anımsatan sahnelere tanık olunacak.
Çerkes aktivistler Eylül ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya Federasyonu hükümeti ve Krasnodar Kray yönetimine hitaben kaleme aldıkları bildirgeyi sanal ortamda imzaya açtılar. Çerkeslerin (Adığelerin) Krasnodar Kray’ın yerli halkı olarak tanınması için çağrıda bulundular.
Başvuruya change.org/p/правительство-россии-признание-адыгов-коренным-народом-краснодарского-края-пусть-справедливость-восторжествует adresinden ulaşılabilir. Belge Artur Priymak tarafından eleştirel bir bakış açısıyla eadaily.com/ru/news/2016/11/15/pole-riskov-dlya-kavkaza-cherkesy-vdohnovilis-yakutskim-uspehom adresinde yorumlanmış.
Başvuruda şu ifadeler yer alıyor: “Krasnodar Kray’ın Karadeniz kıyı bölgesinde bulunan kentlerin ve ırmakların çoğu Çerkesce adlara sahip. Çerkesler orada kadim zamanlardan beri yaşadılar. Kray yönetimi Çerkesleri şu ana kadar yerli halk olarak tanımış değil. Bu gerçeğin tanınmasından başka bir şey istemiyoruz.”
Devam ediyor: Bu hak teslim edilirse Çerkesler “tarihte yeni bir sayfa açacaklar ve minnet içinde yaşayacaklar! Sportif alanda ve savaşlarda sevgili ülkelerinin onurunu yücelttiler. Yüce ülkemiz şimdi Çerkeslerle orta yolda buluşsun ve bu gerçeği tanısın. Adalet tecelli etsin!”
Priymak’a göre başvuru başlangıçta pek ilgi görmemiş. Saha yargısının kararından sonra – Rusların saldırılarına rağmen – ilgi artmış.
(Saha Mahkemesi kararı için bakınız: windowoneurasia2.blogspot.com/2016/10/sakha-constitutional-court-rules-all.html; Rus olmayan cumhuriyetlerin tamamının dağıtılması önerisi dahil olmak üzere etnik Rusların tepkileri için bakınız: windowoneurasia2.blogspot.com/2016/10/sakha-chukotka-and-nenetsia-must-be.html.)
Priymak başvurunun sadece Krasnodar Krayı kapsadığının altını çiziyor. Ancak Moskova’nın bu talebi kabul etmesi halinde Rus istilasından önce Çerkesya toprakları olan diğer bölgelerin de gündeme geleceği uyarısında bulunuyor.
Bu iddiasını Kasım 2011 tarihli belgeye dayandırıyor. “Otohton Çerkes halkının kendi kaderini tayin ve devlet kurma hakkı bildirgesi” Birleşmiş Milletlerin 2007 yılında “yerli halkların hakları beyannamesini” yayınlaması üzerine kaleme alınmıştı.
Priymak’a göre 2011 tarihli belge “Krasnodar Krayın, Adigey’in, Kabardey-Balkar’ın tamamını; diğer Rusya topraklarının bazı parçalarını; Abhazya Cumhuriyetinin bir kısmını” içine alacak şekilde tarihi Çerkesya’yı tanımlıyor.
Belge Çerkeslerin topraklarını asla isteyerek terk etmediklerini veya sınırlarının değiştirilmesine razı olmadıklarını duyuruyor.
Priymak Rusya’nın Çerkeslere taviz vermesi halinde yeni taleplerin geleceği, 1864 yılında yaşananların sürgün ve soykırım olarak tanınmasının isteneceği uyarısında bulunuyor.
Bu durumda Kuzey Kafkasya’nın istikrarsızlaşacağı sonucuna varıyor. Kanaatini etnik Ruslar dahil olmak üzere diğer halkların Çerkeslerin taleplerine karşı çıkacağı inancına dayandırıyor.
Çeviri: Dr. Ömer Aytek Kurmel
Cherkessia.net, 22 Kasım 2016
***
Circassians Want to Follow Sakha and Declare Their Nation the Indigenous People of Krasnodar Kray
Paul Goble, November 16, 2016
Staunton – It may not have the drama of the parade of sovereignties at the end of Soviet times, but the decision of the Sakha Republic to declare the Sakha the indigenous people of that region, a step triggered by Russian discussions of doing the same thing for ethnic Russians in the country as a whole, is already echoing among other non-Russian groups.
On the one hand, this is yet another reminder that when the Russians move too far in the direction of trying to transform the Russian Federation into a nation state, the non-Russians will respond by reaffirming their unique status and the importance of federalism if Russia is to remain in its current borders.
And on the other, it is an indication that what one non-Russian republic does, be it Tatarstan in many cases or Sakha in this particular one, rapidly spreads to others in ways that recall the spread of the influence of the Baltic popular fronts to the union republics of the USSR at the end of Soviet times.
In September, Circassian activists posted online for signature a declaration to Russian President Vladimir Putin, the government of the Russian Federation, and the administration of Krasnodar Kray calling on them to recognize the Circassians (Adygeys) as the indigenous people of Krasnodar Kray.
The petition can be found at change.org/p/правительство-россии-признание-адыгов-коренным-народом-краснодарского-края-пусть-справедливость-восторжествует. It is discussed from a critical position by Artur Priymak at eadaily.com/ru/news/2016/11/15/pole-riskov-dlya-kavkaza-cherkesy-vdohnovilis-yakutskim-uspehom.)
The petition reads in part, “the majority of cities and rivers of the Black Sea coastal region of Krasnodar Kray have Adygey names and the Adygeys have lived there from time immemorial. Up to now, the kray administration has not recognized [the Circassians] as an indigenous one … We need nothing except recognition of this fact.”
It continues: If such recognition is granted, the Circassians “will be able to turn over the page of history and with gratitude go forward! [They] love their country and have promoted its honor both in sports and in military conflicts. Now let our great country meet [the Circassians] half way and recognize this fact. Justice must triumph!”
Initially, Priymak says, this appeal attracted little attention, but after the decision of the Sakha court, it gained more attention and more support even as it became the subject of attacks by Russians who viewed it as wrong-headed and a threat to the territorial integrity of the Russian Federation.
(On the Sakha Court decision, see windowoneurasia2.blogspot.com/2016/10/sakha-constitutional-court-rules-all.html; on the overwhelming hostile ethnic Russian reaction to it, including demands to suppress the non-Russian republics entirely, see windowoneurasia2.blogspot.com/2016/10/sakha-chukotka-and-nenetsia-must-be.html.)
In his discussion of the latest petition, Priymak notes that it concerns only the situation of the Circassians in Krasnodar Kray. But he observes that if Moscow were to agree to the Circassian request, the Circassians would likely expand their demands to include many other parts of the North Caucasus which were part of Circassia before the Russian conquest.
He bases that conclusion on the terms of the November 2011 Circassian “declaration on self-determination and statehood of the autochthonian indigenous Circassian people” that was adopted as the Circassian response to the 2007 UN Declaration “on the rights of indigenous peoples.”
That document, he notes, includes within the borders of historical Circassia “all of Krasnodar Kray, Adygeya, Kabardino-Balkaria, and parts of other Russian territories, and also part of the Abkhaz Republic.” And it declares that the Circassians “never voluntarily” agreed to depart or change their national borders.
Moreover, Priymak suggests, if Russia makes any concessions to the Circassians on this point, the Circssians will then press for recognition of the events of 1864 in which more than half of the Circassians were deported to the Ottoman Empire and which Circassians and their supporters to this day view as an act of genocide.
Quite obviously, he concludes, all this makes “the destabilization of the North Caucasus” more likely, especially given the reaction of other peoples including the ethnic Russians to these Circassian claims.
