ÇERKESCE SORUNU POLİTİK BİR SORUNDUR !

Karakter boyutu : 12 Punto

ÇERKESCE SORUNU POLİTİK BİR SORUNDUR !

03 Ekim 2013 Perşembe Saat 00:28

Değerli Katılımcılar, saygıdeğer misafirler;

Konuşmama konferansın tanıtım afişini eleştirerek başlayacağım.

Afişte , ‘’ Adıge Dili ‘’ tanımlaması yapılmış. Adıge ismini Türkiye’de‘ bırakın halkın genelini Çerkesler dışında hiçbirimizin en yakın arkadaşları bile duymamıştır. Ama Çerkes ve Çerkesce dendiği zaman herkes anlar.

Aynı şekilde, Konferansın medyada ki tanıtım yazılarında hiç Çerkesce ismi geçmemektedir. Çerkesçe ile ilgili olan uluslararası bir konferansta, Çerkesçe adlandırılmasının hiç kullanılmaması, kendi içinde büyük bir çelişkiyi barındırmaktadır.

Ayrıca, İngilizce tanıtım afişinde ki ‘’ The Adyghe Language ‘’ söylemide eksiktir. Bu söylem bugün için batı Çerkesya da ki Adıgey cumhuriyetinde kullanılan diyalekti tanımlamak için kullanılır. Doğuda ki lehçeye de Kabardian Language denmesi gibi. Kısaca söylemek gerekirse dilimizi tanıtırken uluslararası platformlarda Circassian Language ve Çerkesçe terimlerini kullanmalıyız.

Değerli Katılımcılar,

Dünya‘ nın geldiği bu noktada, bir ana dilin yaşaması ,ancak güçlü bir ulusal kimlik ve anavatan yapısı içinde mümkün olabilecektir. Bu sebeple anadilimizi korumak isterken ulusal kimliğimizi oluşturan öğeleri doğru tanımlamak gerekir, aksi halde yanlış bir zeminden yola çıkmış oluruz.

Bu çerçevede, biz Adıgeler için kimliğimizin üç ana dayanağı vardır;

Bunlarda biri XABZE yani Çerkes Ulusal Kültürü,

Diğeri anavatan XEKU yani Çerkesya,

Üçüncüsü ise anadil ADİGABZE yani Çerkesçe,

Bu üç kavram sıkı sıkıya birbirlerine bağlıdır ve biri olmadan diğerleri yaşayamaz.

Çerkes ulusal kültürü Xabze yok olmuşsa, bir halk anavatanında değilse veya dilini kaybetmişse varlığı büyük ölçüde tehlikede demektir. Çerkesçe için yapılacak çalışmalar bu düşünce temeli üzerinden ve bu vizyon ile yapılmak zorundadır.

Şüphesiz, grupsal veya sivil toplum kuruluşları aracılığı ile yapılan çalışmalarda değerlidir ve bütün olanaklar kullanılarak yapılmalıdır. Ancak bunlar ile Adığabze’nin korunabileceğini düşünmek büyük yanılgı olur. Anadil sorunu politik bir sorundur ve haliyle Çerkesçe de politik bir sorundur.

Politik olan bir sorun politik olmayan yollarla çözümlenemez. Bu sebeple konu politik zeminlerde ve politik bir bakış açısı ile ele alınmalıdır. Anadilin yaşaması güçlü bir toplumsal irade ve bunu gerçekleştirecek bir devlet yapılanması ile mümkündür.

Dersler, kurslar, sanal ortamlarda yapılan çalışmalar, hepsi palyatif tedbirler olup taşıma su ile değirmen döndürmeye benzer ve soruna çözüm olamazlar.

Hatta, günümüzde yapılmaya çalışıldığı gibi okullarda seçmeli Çerkesçe, Üniversitelerde ilgili bölümlerin açılması gibi çalışmalar bile bu dili koruyamaz.

Bir dil, seçmeli olarak öğretilemez, zorunlu olarak öğretilebilir. Türkiyede Türkçe’nin Rusya’da Rusca’nın, Arap ülkelerinde Arapçanın bu şekilde öğretildiği gibi.

Çerkesçe’nin öğretilmesi ve yaşatılması ailelerin ve STK ların omuzlarına yüklenemez. Dünyada ki bütün diğer dillerde olduğu gibi bu görev esas olarak devletindir ve devlet eliyle yürütülmelidir.

Günümüzde, devlet koruması altında olan bir çok resmi dil bile yok olma tehlikesi altındayken, bütün dünyada dağınık ve anavatanda bile ayrı coğrafi birimlerde yaşayan Çerkeslerin ana dillerini yaşatabilmeleri çok daha fazla efor ve özel şartların oluşturulmasına bağlıdır. Bana göre Adığabze bugün anavatanda olduğu gibi göstermelik değil, gerçek bir resmi dil olarak ve hayatın tüm alanlarında kullanıldığında yaşama- gelişme şansı bulacaktır.

Diaspora da anadil ve ulusal kimliği tehdit eden diğer önemli bir olguda % 50 leri bulan ve gittikçe daha da artacağı kesin olan olgu karma evliliklerdir. Bu yapıda, Çerkesçe ve Çerkes kimliğini korumak daha da zorlaşmaktadır.

Bütün bunlar göz önüne alındığında, Çerkesçenin ve buna büyük ölçüde bağlı olan Çerkes kimliğinin korunabilme şansının sadece Xeku’de olduğu görülür. Dolayısıyla bu çalışmalar bu vizyona yönelik ve anavatan ile sıkı bir koordinasyon ile yürütülmelidir.

Değerli Katılımcılar,

Üzerinde durmak istediğim bir başka konuda, dilimizi tanımlarken kullandığımız terminolojidir. Anadilimizi tanımlarken doğru ifadeler kullanmak sadece bir ayrıntı olmayıp önemli bir konudur.

Son zamanlarda bazen ağız alışkanlığı bazen de özellikle olmak üzere, doğru olmayan olmayan insanların kafalarını karıştırıcı ve işin ciddiyetine gölge düşüren ‘’Çerkes dilleri’’ ve ‘’Adıgece’’ şeklinde terimler kullanmaktayız. Dilimizin ismi, kendi dilimizde Adığabze, Türkçe olarak Çerkesçe, Arapça olarak Çerkessiye, Rusça söylenişi de Çerkeskiy, İngilizce olarak da Circassian Language dir.

‘’Çerkes Dilleri ‘’ ifadesi, Çerkesçe diye bir dil ve dolayısıyla Çerkes isminde bir etnisite olmayacağı anlamına gelir ki, bu kendimizi inkar etmek olur. Ayrıca, Çerkes Dilleri demekle, Abhazca’yı Çeçence’yi, Osetce’yi Çerkeslerin alt dil grupları olarak tanımlama sonucunu doğurur ki bunu zaten kendileri de kabul etmezler ve bu durumda zaten hiçbir Kafkas halkının yararına da değildir.

‘‘Adigece ‘‘ söylemi de son zamanlarda yaygınlaştırılmaya başlandı.

Bunun Türkçe Dilbilgisi kurallarına uyup uymaması ayrı bir konu ve bu bizi fazla ilgilendirmiyor. Ancak ‘’ Çerkesçe’’ dememek için özellikle söyleniyorsa bilinmelidir ki, bu anadilimiz için yararlı bir durum değildir. Son zamanlar dışında , Türkiye’de hiç ‘’Adigece ‘’ denildiğini duyanınız var mı ?

Diaspora yaşamının hiçbir döneminde, Uzunyayla’da, Düzce’de, Samsun ‘da halkın arasında hiçbir şekilde böyle bir adlandırma olmamıştır.

Ne Haçeşlerde, ne Xaselerde ne sokaklarda, ne düğünlerde. Peki bu ‘’Adigece ‘’ söylemi nereden çıktı?

‘’Çerkesçe ‘’ dememek içinse Çerkesçemiz yanlış bir düşünceye feda ediliyor demektir.

Son olarak da diyalektler konusuna değinmek istiyorum,

Çerkesçe'nin diyalektleri, bazen ayrı ayrı dillermiş gibi, Abzekhçe, Kaberdeyce, Şapsığca, Hatıkuayca şeklinde ifade edilmektedir.

Bunlarda farkında olunmadan yapılan yanlışlardır ve bu söylemler bizi dışardan gözlemleyenler de kafa karışıklığına yol açmakla kalmayıp, bizleri farklı farklı bir çok dilleri olan halk toplulukları şeklinde algılamalarına sebep olmaktadır. Bu sebeple, anadilimizi ifade ederken kullandığımız terminolojide önemlidir ve buna da dikkat etmelidir.

Sonuç olarak;

Bu gün için Çerkesçe - Adıgabze konusu politik bir sorundur. Bu sebeple çözümde politik bir iradeyi gerektirir. Bir devlet yapılanması ve nüfus yoğunluğunu gerektirir. Çerkesçe, ne zaman devlet organlarında, parlamentoda, hükümet de, resmi yazışmalarda kullanılmaya başlarsa işte o zaman yaşama şansı olacaktır!

Ne zaman ki Adığabze, eğitim ve sanat dili haline gelirse hayat bulacaktır. Bu şartların anavatan dışında oluşturulabilmesi olası görünmemektedir.

Bu şartlar ancak Xeku’de sağlanabilir. O halde, ayrıntılara boğulmadan esas enerjimizi, Çerkesya da bu iradeyi gerçekleştirecek siyasi-coğrafi yapılanmaya ve diasporadan anavatana olabildiğince çok geri dönüş yapmaya harcamalıyız.

Beni dinlediğiniz için teşekkürler.

Tegulan Yakup Temel

Not: 27-29 Eylül 2013 tarihlerinde, Ankara’da düzenlenen “İkinci Uluslararası Adiğe Dili Konferansı” ın da Tegulan Yakup’un Çerkesya Yurtseverleri'nin görüşlerini içeren sunumudur.

АДЫГЭБЗЭ |УЭХУР ПОЛИТИК |УЭХУГЪЭЩ

Фок|адэм и 27 – 29 махуэхэм, Каффедым зэригъэпэщу Анкара калэм щек|уэк|а ет|ыуанэ Адыгэбзэ Щэн|уатэм ,къек|ул|ахэм зарызхуэзгъэза щ|ык|эр.

ТХЬЭМ АДЫГЭ ЛЪЭПКЪЫР ГЪУЭГУ МАХУЭ ТРИГЪЭУВЭ...

Тэгъулан Екъуб

Bu haber toplam 4055 defa okundu.

Anasayfa

Yorum Ekle

seriday

Türkiye’de hiç ‘’Adigece ‘’ denildiğini duyanınız var mı ?

Diaspora yaşamının hiçbir döneminde, Uzunyayla’da, Düzce’de, Samsun ‘da halkın arasında hiçbir şekilde böyle bir adlandırma olmamıştır diyor yazar. bu kanıya nasıl varmış bilmiyorum ama biz uzunyaylada yaşayan kabardeyler kendimize adige konuştuğumuz dile de adiğebze deriz....bize avşarlar çerkes der.

17 Mart 2014 Pazartesi Saat 19:34

SEMİH AKGÜN

Halkımızı boşuna bu zamanlara kadar uyuttular.
Uyanışa, aydınlanmaya ve gençliğin önüne geçmek için uğraşıp durdular.
Sanki bir Adığe kendi milli kimliğine sarıldığında diğer Kafkas, Türk veya Rus halkına saldırıyormuş ve haklarını gaspediyormuş gibi bir kanı yaratmaya çalıştılar.

Yazar çok iyi sormuş; bugün Çerkes dilleri diyerek neyi kastediyorsunuz?
Çeçence mi, ona Çeçenler Nohçi Mot derler,
Avarcayı mı, ona Avarlar Maarula Matz derler,
Abazacayı mı, ona Abazalar Abaza Bızşva derler,

Bir başka dili Çerkesçe= Adığabze'ye yamamak ayıp değil mi?
O dile saygısızlık değil mi?

Kafkasya'nın diğer halkları Çerkes= Adığe olmazsa, aşağılık duygusua mı kapılırlar?
Bir Abaza, Çeçen, Lezgi, Çerkes olmazsa, kendilerinden bir şey mi eksilir?

Ana yemeği soran müşteriye, bir aşçının çorba tarif etmesi, saçmalıkdan başka nedir?

Bırakalım bu saçmalıkları!

Çerkes Milliyetçiliğinden korkmayalım; Çerkeslik İnsanlıktır!
Çerkeslik = Adığağe'dir.
Kimseyi dıştalayan, ötekileştiren, ezen, düşmanlaştıran, kindarlaştıran değil, bilakis uygarlaştıran, çağdaşlaştıran, geçmişten ve bugünden öte, geleceğe yaklaştırandır.

Adığa Xabze= Gericilik, yobazlık, didaktik olmak demek değildir.
Donmuş, kalıplara veya raflara hapsolmuş bir yaşam ve dünya görüşü değildir.
Aksine, insanı yaşama bağlayan, yaşamda tutan, değişen, değişirken gelişen, geliştiren kurallar zinciridir.
Kişinin toplumuna, toplumun kişiye, her ikisinin de başka toplumlara, sevgi ve saygı ile bakmasını sağlayan geniş bir bakış açısıdır.

Fakat kendini ötelemeyi hakaret sayar, kendin de olmamayı sarhoşluk ve kendini bilmezlik.
Her toplumun kendi düzeni olacağını, bir kapalı devre sistenmi yaratması gerektiğini bilir.
Her toplumun, kendi gücünü ve egemenliğini savunur.
Yoksa???
O toplum yoktur zaten.

Nerede kalmıştık?
Çerkesçeler diye bir tabir olur mu?
Çerkesçe bir tanedir; O da Adığebze'dir.

Çerkes Ulusal Kurtuluş Savaşı sırasında artık bir lehçe farkı diyemeyeceğimiz Ubıh dili= Wıbıhğıbze'nin Wıbıh önderlerimiz tarafından Adığabze'ye eklendiğini ve bir toplum olamazsak artık bu dünyada var olamayacağımızı görmüş olduk.

Gücümüzü Çerkesya (Adığe Xek), Çerkes halkı ( Adığe Lepkh) Çerkes dili (Adığebze) ve Çerkes dünya görüşünde ( Adığe Xabze) birleştirdik.
Yüce Tha bizi bir daha hiç bir kardeşimizden, dünyada, aydınlıkda, mutlulukda ve güzel bir gelecekde ayırmasın!
Kıyamet kopana kadar, kaderimizi birleştiridiğimiz bu yolda

14 Mart 2014 Cuma Saat 10:04

Basbiy Enis

Eveeeet en sonunda tam bir analiz ve sonuç artık herkezce malum oldu...Milletimizin dilinin ve ona ait her şeyin var olması yaşaması sadece tek bir şeyle olur.TEK .O da DEVLETTİR...
Yazıda okudum, anavatanda göstermelik Adıgece eğitimin bir halta yaramıyacağından bahsediliyor.Bıravo bıravo bıravo.
Putine sormadan hareket etmenin, çerkezcenin yaşamasının sadece tek bir yolu var.TEK.
O da Adigelerin kafkasyada yaşadığı alanda tam bağımsız olmasıdır.Bu olmadan hiç bi şey olmaz...Ne çerkezce GERÇEKTEN resmi dil olur yaşar, nede halkımız için düşlediklerimizin hiç biri.
Yorumlar ayrı bi güzel olmuş bu arada .

07 Ekim 2013 Pazartesi Saat 23:15

Tüm Yorumları Göster(6)

HABER KATEGORİLERİ