1959 - 2010
Адыгэ лъэпкъым и ц|ыху пэжу и ц|ыху шыпкъэ, ди дэлъху ди къэш лъап|э,
ц|ыху телъыджэ, лъэпкъыл| Ц|ып|ынэ Аслъэн дунейм зэрехыжрэ илъэси 3
дэк|ащ..
Ауэ, ар зыук|а бзэджэнаджэ щ|апхъэджащ|эхэмрэ езгъаук|ахэмрэ,
нобэ къасыхук|э нахуэ къащ|акъыми мыр хьэдгъуэдахэщ,
Аслъэн щ|аук|ар, Адыгэ Лъэпкъ |уэху зэрихуэрти, лъэпкъым аргуэру
зэризыужыжынум яужь итти аращи мы щ|эпхъэджагъэр къыс|эщ|эщ|ахэр
къыкъуэмк|ауэ лъэпкъым ягу жы дихунукъым,
Лъэпкъым и бын пэж Аслэн, уэ уыпсэр иретынш, къыпк|элъык|уэ щ|эблэм
зэик| уащыгъупшэнукъым, уи лъэужь итунухэщ....
АДЫГЭ ХЭКУПСЭХЭР
28-12-2013
***
TSIPINE ASLAN: "Savunmasız Yakalanıp Soysuzca Öldürüldün!"
"Savunmasız Yakalanıp Soysuzca Öldürüldün"(*) Tsıpıne Aslan artık aramızda değil !
Birkaç yıl öncesiydi. Aralık ayının otuz biriydi. Bugünkü gibi bir yılbaşı gecesinde babamızı kaybetmiş olmanın acısıyla gözyaşı döküyorduk. “Mıjey Mişe yaşasa Nalo Zavur eski gücünde olsa ikisiyle son bir kez de olsa sohbet etsem!” hep bunu derdin Aslan. Babamla tekrar karşılaşmış olabilir misin?
“Alnı açık, yüzü ak olmak” senin dinindi. Bunu kabul edemeyen yazımın devamını okumasın.
Aslan’la biz yedi sene aynı enstitüde çalıştık. Ondan sonra da danışacağım güvenilir birini aradığımda bilgilenmek, güzel birkaç söz duymak istediğimde derinliği olan düşüncelere ihtiyaç hissettiğimde öncelikle başvurduğum insanlardandı Aslan. Yüreklendirirdi, yardım ederdi. Bilimsel eleştiriler yapar, kırıcı olmadan haklılığını ortaya koyabilirdi.
Söze şakayla karışık başlardı. Sözü, kusursuz bir Adığe xabzeyle katmerlerine ayırarak sanata çevirir, ulaşması gereken yere ulaştırırdı.
Çok yorup üzdüklerinde “Siz, siz, siz” diyerek yakınırmış gibi yapardı. Siz dediğin kim Aslan diye sorduğumda “Eskisi gibi olamayan; xabzesiyle yaşayamayan Adığeler” derdi.
Adığe saygınlığını tekrar yükseltmek için sözde değil, tüm gücüyle çabalıyor, savaşımını aklının ve cesaretinin el verdiğince ortaya koyuyordu.
Çok dürüst ve içtendin Aslan, olmayan khabzeyle hareket edip seni dışarı çağıranı keşke karşılamaya çıkmasaydın. “Atının da olmadığı o yanlış zamanda” ‘’шымрэ лIымрэ фызэкъуэхуауэ’’
“Söz konusu çocuğu ve açlığıysa, aynıdır insanlar.” der eski bir deyişimiz.
Canımız dişimizde büyütüyoruz çocuklarımızı. Fakat senin hal hareketini bir kez görmüş her Adığe annesine sen bugün şunu söyletebildin: “ Tek oğlum, Tsıpıne Ç'açenın oğlu gibi olursa çok iyi olurdu”
Katilin hak ettiğini bulmasına yönelik yeterli çaba göremedikleri zaman, umutları yittiği zaman, kadınlar toplanır “kadın bedduası” yaparlardı.
Adığe vatanının gençliği (vücudun yarısı) bugün zaten bir bedduayı çeker gibi ama ne çare?
Orman kanunlarının geçerli olduğu bir zamanda dünyaya gelmiş ve eğitilmeden büyütülmüş, önüne atılana razı gelmeden ayaklanmış bir kuşak! Failin silah olarak sebeplendiği de bu kuşağın bir ferdidir. Mal gibi gördüğü, istediğinde istediği silaha çevirdiği bir kuşak . Nereye gittiğini bilemeden aval bakan gençliğe, bir çift laf edebilecek akıllı insanlarımızın seçilip öldürülmesiyle bu hep böyle mi devam edecek?
Kimim ben?
Majusi miyim? Ateist miyim? Müslüman mıyım? Adığe miyim?
Hangisine ait olduğumuzu açıklıkla ifade edebilmemiz, bırakılabilecek iyi bir mirastır. Hangi dünya görüşü bizim için öncelikli? Dünümüzdense yarınımıza, geleceğimize uyan neslimizin kaybolmaması adına hangi görüş daha faydalı? Tam bir Çerkes gibi dünyayı yaşanılır kılmaya çalışıp her şeyin en iyisini istiyor muyuz?
Bu soruların cevaplarını bulma günüdür bugün. Adığe entelektüellerin var olduğu doğruysa, birer söz. “Çoğun söylediği doğrudur.” dedi ya Jabağı. Sözünüz çoğunluğun sözü olabilsin.
Seçim zamanıdır. Bu seçim yanlış seçim olmasın. Aslan’dan kalan değerleri akıntıya bırakmayalım. Adığe canına kastetmek için silaha uzanan hiç değilse bir anlık duraklasın aldığımız ortak kararımızı hatırlayıp.
Türkiye’ye sürgün gitmiş bir yaşlı adam, son nefesini verdi verecek denirken bir anlık gözlerini açmış ve eşine “Ahrette Adığeleri farklı bir yerde toplanırken gördüm” demiş.
Son yerin, yerlerin en güzeli olsun Aslan. Kavuştuğun insanlara durumumuzu biraz daha iç açıcı anlatmaya çalış.
Tutarlı Çerkes kadınının güzel örneği, Aslan'ın eşi Kazanş Halimet ve Tsıbıne sülalesinin acısı, tüm Adığelerin ortak acısıdır. Tanrıdan sabır diliyorum.
Mezarda ölü de vardır, hiç ölmeyecek de! ( Kazanoko Jabağı)
Paştı Madina
Kaynak: Ç.Net arşiv : http://www.cherkessia.net/news_detail.php?id=4225
Çeviri: İlkay Karaduman
Not: (*)Yazının başlığı Adığece eski bir ağıttan alınmıştır. Bu Ağıt Aydemirkan adında bir vatanseverin pusuya düşürülüp öldürülmesini anlatır.
28-12-2013
***
Ц|ЫП|ЫНЭ АСЛЪЭН : БЭЛЫРГЪАУЭ УКЪАГЪУЭТРИ ХЬИЛАГЪЭК|Э УАУК|АЩ !..
"ТхьэкIэ уагъапцIэри щIым и пцIанапIэ гущэм урашэщ…". ЦIыпIынэ Аслъэн щыIэжкъым
Илъэс бжыгъэкIэ узэIэбэкIыжмэ, дыгъэгъазэм и 31-м, нобэ хуэдэ илъэсыщIэ жэщу, ди адэр дгъейуэ дыпыхьэу дызэхэст. «Мыжей Мишэ псэууэ, Нало Заур и къаруилъыгъуэу зэ закъуэ сабгъэдэсыжащэрэт», - жыпIэ зэпытти, Аслъэн, си адэм ухуэзэжар пэжу пIэрэ? «Напэ къабзэкIэ я пащхьэ ихьэжыныр» уэ уи динт, ар зыфIэмыкъабылыр си тхыгъэм адэкIэ иремыджэ.
Аслъэнрэ дэрэ илъэсиблкIэ зы институт дыщызэдэлэжьащ, абы иужькIи чэнджэщыфI, хъыбарыщIэ, псалъэ дахэ, гупщысэ куу сыщыхуэныкъуэм деж, япэу зызыхуэзгъазэм Аслъэн ящыщт. Уигъэгушхуэнут, къыбдэIэпыкъунут, критикэри (ар щIэныгъэм имыIэпэгъумэ, щIэныгъэжкъым) ппкъригъэзэгъэфт, и интонацие къудеймкIэ зэи уи жагъуэ умыщIын хуэдэу.
И псалъэ къызэрыригъажьэ хабзэр сэмыркъэут, адыгэ нэс и хабзэу, и гушыIэ псалъэр зэтригъэукIэпщIыкIрэ игъэджэгуу. ЗыгуэркIэ игу щызэпагъэщIам деж, «фэ, фэ, фэ» жиIэурэ тхьэусыхэ нэпцI зищIт. «Фэ» жыхуэпIэр хэт, Аслъэн?» жэуэ ущIэупщIэмэ, «Фэ адыгэр – недостойные потомки достойных предков», жиIэжт. Адыгэ щIыхьыр псалъэ къудей мыхъуу, дуней гурыIуэкIэкIэ, лъэпкъ гупщысэкIэкIэ къызэфIигъэувэжыным хущIэкъурт, хуэбанэрт – и къару, и акъыл, и лIыгъэ къызэрихькIэ.
Упсэ къабзащэт, щымыIэж адыгэ лIыгъэм уигъэбэлэрыгъат нэхъкIэ, Аслъэн, сыту мыгъуэ а къаджэм ухущIэкIат, «шымрэ лIымрэ фызэкъуэхуауэ».
Бынрэ ныбэрэкIэ зэхуэмыдэ щыIэкъым, жи псалъэжьым. Ди быным датеубгъуауэ допI. Ауэ уи зекIуэкIэмрэ уи епсыхыжыкIэмрэ зи нэгу щIэкIа дэтхэнэ зы адыгэ анэми «си къуэ закъуэр (куэд диIэххэкъым) ЦIыпIынэ Цацэ и къуэм хуэдэ хъумэ нэхъыфIщ» жэуэ нобэ жебгъэIэжыфащ.
ЛIыукIым илэжьар къыщIэмыкIуэнкIэ я гугъэр щыхахыжам деж, нэгъуэщI Iэмал щамылъагъужым, хьэблэ фызхэр зэхуашэсырти фызгъабгэ ящIырт. Ауэ адыгэ хэгъуэгум и щIалэгъуалэ щIэлъэныкъуэр гыбзэ зытехуагъэххэм хуэдэщи, сытыр ди Iэмал? Мэзыхьэхэм я хьэмтетыгъуэм къалъхуарэ къыхуадзымкIэ мыаразыуэ къызэщIэтэджа щIэблэм ящыщщ нобэ зыгуэрым и Iэщэу къигъэсэбэпыр. И Iэщэщ, и Iэщщ. Мэл щхьэзэу утыкум къина щIалэгъуалэм зы псалъэ Iущ яжезыIэфыр тхаукIыкIыурэ кIуэну ара иджы?
Сыхэт сэ, сымажусий, сыатеист, сымуслъымэн, сыадыгэ? Языхэзми дызэрыхуитыр жьэнахуэу къыжытIэфыныр адэщIэиныфIщ. Дэтхэнэ дунейеплъыкIэр дэркIэ нэхъапэ, ди менталитетымкIэ, ди дыгъуасэ мыхъуу ди пщэдеймкIэ нэхъ къекIу, ди щIэблэр хэмыкIуэдэжынымкIэ дэтхэнэм нэхъ ди фейдэ хэлъ? Адыгэ щыпкъэм хуэдэу, мы дунейр зэкIу тщIыну яужь диту псом щыщ нэхъыфIым дехъуапсэрэ? Мы упщIэхэм я жэуапыр нобэ хуэдэщ щызэхагъэкIыр. Адыгэ интеллигенцэ щыIэххэр пэжмэ, фи псалъэ зырыз… «Бэм жиIэр пэжщ» жиIай Жэбагъы, фи псалъэр нэхъыбэм и псалъэу къевгъэщтэф.
Хэдэгъуэр къэсащи хьэдэгъуэ иремыхъу. Мы ЩIалэм и Псэмрэ къыщIэна и Псалъэмрэ псыхэкIуадэ дывмыгъэщIыж. Адыгэпсэ игъэныну Iэщэ къэзыIэтыр, нэгъуэщI мыхъуми, зы напIэдэхьеигъуэ закъуэкIэ къэзылъэхъэн гупщысэ къызэдыхэвдзэ.
Тыркум икIыжа зы адыгэ лIыжь и псэ еджэу телъу телIыкIри къэхъужат, жи. И напIэ къыщызэтрихым и щхьэгъусэм мыр жриIауэ жаIэж: «Ахърэтым адыгэхэр щхьэхуэу щызэхэсу слъэгъуащ».
УвыIэпIэм я нэхъ дахэр Тхьэшхуэм къыуит, Аслъэн, узыхыхьэжахэм ди хъыбарыр тIэкIу нэхъ дахэу яхуэIуэтэж. Адыгэ бзылъхугъэ зэпIэзэрытым и щапхъэу Аслъэн и щхьэгъусэ Къэзанш Хьэлимэт, ЦIыпIынэхэ зэрылъэпкъыу фи лажьэр адыгэ псоми зэдыдилажьэщ, IэтыгъуафIэ Тхьэм фщищI.
Кхъэм лIаи щIэлъщ, псэуи щIэлъщ (Къэзэнокъуэ Жэбагъы).
Пащты Мадинэ
Аслан будет жить всегда в наших сердцах !
30 Aralık 2013 Pazartesi Saat 21:58Hiç bir şey eskisi gibi olmayacak...Kafkasya Müslüman toprağıdır..Şeriat bayrağının dalgalanacağı yerdir..Her tür ilişkiyi Kur'an ve Sünnet belirler..Tsipina Aslan insanları küfre çağıran Allah'a açıkça küfreden biriydi..ve cezasını gördü...demokrasi adı altında putperest düşünce ve yasaları asla kabul etmeyeceği ya İslam için şehid olacacağız İnş..ya da İslamı yeryüzüne hakim kılacağız...Yeryüzü ve her şey Allah'ın dır..sadece Allah'ın kuralları geçerlidir..Adige Müslümanlarını putperestliğe çağıranlara Adige Müslüman gençliğini yem yapmayacağız..Bir olan Allah'a şirk koşmadan ibadet edene kadar sizinle bizim aramızda ebedi düşmanlık vardır..Saçma sapan fikirlerden kurtulun Allah'ın ipine sarılın..Müslüman olarak can verin ki...sonsuz hayatınızı Cehenneme çevirmeyin..
30 Aralık 2013 Pazartesi Saat 15:43Tha, ondan geleceğe uzanan yolu mumlarla değil, güneşlerle aydınlatsın!
Böylece onun ruhuda rahata ermiş olacaktır.