Karakter boyutu :
Oran Duygusu (Marde)
22 Ocak 2023 Pazar Saat 18:48
Yüksek derecede öz-anlayış ve öz-eleştiri, durumu doğru bir şekilde değerlendirmek, yaşam bağlantıları ve ilişkiler sistemindeki yeteneklerinizi ve yerinizi doğru bir şekilde belirlemek arzusuyla bağlantılıdır.
Sonunda her şey, ölçüyü ihlal etme, gülünç, aptal, rahatsız edici bir konumda olma korkusuna bağlıdır.
Bu konuda eski Romalılar "Est modus in rebus," (her şeyin bir ölçüsü vardır) dediler. Çerkesler aynı konuda, "ölçüsü olmayan hiçbir şey yoktur", "Мардэ зимыIэ щыIэркъым"diyorlar.
Resim: Hamid Savkuev
Marde, makuliyet, sağduyu ve orantı duygusu ile ilişkili ahlaki bir ilke ve etik kategoridir.
Bir kalitenin hem fazlalığını hem de eksikliğini düşünmeNİN mantıksız olduğu kabul edilir. Aristoteles, pozitif özelliklerin tezahüründe bile bir orantı duygusunun gerekli olduğunu vurgulamıştır (Aristoteles 1983: 145-171). Örneğin, aşırı cesaret, pervasızlığa, cömertlik savurganlığa, nezaket dalkavukluk ve köleliğe dönüşebilir.
Çerkesler bu tür deneyimleri özetleyerek şöyle diyorlar: "Ölçüyü aşarsan, patlar" "Ебгъэлейм - къыреху"; Ölçüyü aşan dozlarda ilaç zehirdir",Хъушхъуэри ебгъэлеймэ шхъухьщ".
Aşırılığın olumsuz sonuçları teması da bir dizi özel yargıda geliştirilmiştir, bkz.: "Kavgacı kartalın kanadı kırılır", "Бгъэр куэдрэ уэмэ и дамэр мэкъутэ"; "Aşırı övme, eleştiri yolunu kapatacaksın", "Ущымытхъущэ, пхуэубыжынкъым".
Doğal olarak burada belli bir korku duygusu ortaya çıkıyor, ölçünün ihlali varlığın temellerine yönelik gerçek bir tehdit olarak zihinde beliriyor.
Dolayısıyla kaos ve yıkımın bir değer yargısı biçiminde gösterilmesi buradan kaynaklanır: "Benzeri de ölçüsü de yoktur", "Марди щапхъи иIэркъым".
Orantı duygusuyla ilişkilendirilen orta yol fikri son derece popülerdir, bkz.: "İleriye doğru acele etme, geride de kalma", "Япи уимыщ, икIи зыкъумыгъанэ"; "öncü binici olmaya çalışma, sonuncusu da olma","Шу паши, шу кIаси зумыщI".
Görünür olma özlemi, her ne pahasına olursa olsun, başkalarının önüne geçme arzusu mantıksız kabul edilir.
İlgi, tanınma, ödül talep etmeden sakince işinize devam etmeniz, görevinizi yapmanız gerektiğini vurgulanıyor.
Bu genel bir kuraldır. Zor, tehlikeli, aşırı bir durum ortaya çıktığında, cesaret, kararlılık ve ilkelere bağlılık göstererek grubun ön saflarında olmak gerekir.
Ama yine de, kendini beğenme, büyüklenme, kibirli olmayı gerektirmez. Biyografi, statü, kariyerdeki değişikliklere rağmen kendisi olarak kalan kişiye saygı duyulur.
Altın orta ilkesinden bir sapma, ister aşırı kategoriklik veya özgüven, ister merak veya sebat, parlak renkli giysiler veya arsız bir yürüyüş, yüksek sesle konuşmak veya gülmek olsun, sosyal uygulamaların etik ve estetik açıdan sağlam dengesini ihlal eden her şeyde görülür...
Ayrıca, olayların dizisindeki doğru sıranın ihlallerini de buraya dâhil edilmelidir. Diyorlar ki: "Her şeyin bir sırası vardır", "Чэзу зимыIэ щыIэркъым". Bu, zamanın etik rasyonelleştirilmesine yönelik bir çağrıdır. Varoluşun karmaşasından kurtulma iddiasıdır.
Kaynak: Bgajnoko Barasbi,Adıge Etiği (Adıge ahlaki değerler sistemi)
Çeviri: Beşto Yılmaz Beştepe.
Cherkessia.net, 22 Ocak 2023
Bu haber toplam 5748 defa okundu.
Kube Nurhan Fidan
çerkeslerin etnik ahlak normları arasında çocukluğumdan bu yana gözlemlediğim '' mesafelilik'' kavramının nasıl tanımlanması gerektiğini işte şimdi okudum. anladım. kusursuz örneklerle büyük bgajnoko' nun satirlarini beşto yılmaz çevirisi ile okuyoruz. yazana ve cevirene minnettarım. neden? çerkeslerin pozitif psikolojik sermayelerinin kaynaklarını öğreniyoruz tek tek bu satırlarla. kolay şey mi bu? büyüksün bğajnoko! eline, zihnine sağlık beşto yılmaz!
21 Şubat 2023 Salı Saat 22:47